Chập điện là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến hỏa hoạn tại gia đình, nhà xưởng hay văn phòng làm việc. Trong nhiều trường hợp, sự cố diễn ra bất ngờ và lan rộng rất nhanh, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Vì vậy, việc trang bị kiến thức cơ bản vềdư cách chữa cháy khi chập điện là điều vô cùng cần thiết để đảm bảo an toàn cho bạn và người thân. Bài viết dưới đây, PCCC Toàn Diện sẽ giúp bạn nhận biết dấu hiệu chập điện, hướng dẫn xử lý nhanh chóng, hiệu quả và cung cấp những lưu ý quan trọng khi đối mặt với tình huống nguy hiểm này.
Vì sao chập điện dễ gây cháy nổ?
Hiểu rõ nguyên nhân chập điện gây cháy nổ sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa và xử lý kịp thời. Dưới đây là những lý do chính khiến hiện tượng chập điện đặc biệt nguy hiểm:
Phát sinh tia lửa điện mạnh
Khi hai dây dẫn bị chạm nhau hoặc lớp cách điện bị hỏng, dòng điện bị rò và sinh ra tia lửa điện. Những tia lửa này có thể đạt nhiệt độ rất cao, đủ sức đốt cháy các vật liệu dễ bắt lửa như gỗ, giấy, nhựa… – nguyên nhân dẫn đến cháy lan nhanh chóng.
Dòng điện tăng đột ngột gây sinh nhiệt
Hiện tượng chập điện làm dòng điện vượt quá mức chịu tải của dây dẫn, dẫn đến sinh nhiệt lớn. Dây điện có thể nóng chảy, làm bùng phát lửa và gây cháy từ bên trong tường hoặc thiết bị.
Môi trường xung quanh có nhiều vật liệu dễ cháy
Các khu vực sinh hoạt, văn phòng, nhà kho… thường chứa nhiều vật liệu dễ cháy. Chỉ cần một tia lửa nhỏ từ chập điện cũng có thể dẫn đến hỏa hoạn lớn nếu không được xử lý kịp thời.
Khó phát hiện sớm
Nhiều sự cố chập điện xảy ra âm thầm bên trong ổ cắm, trần nhà hoặc hệ thống điện ngầm, khiến việc phát hiện trở nên khó khăn. Đến khi có khói, mùi khét hoặc lửa bùng phát thì đã quá muộn để xử lý dễ dàng.
Hệ thống điện hoạt động không đạt tiêu chuẩn an toàn
Sử dụng dây điện kém chất lượng, không có cầu dao tự động (CB), lắp đặt sai kỹ thuật… là những yếu tố làm tăng nguy cơ chập điện và cháy nổ. Việc không kiểm tra và bảo trì hệ thống điện định kỳ cũng góp phần làm tăng rủi ro.
Xem thêm: Quy Định Về Bể Nước Chữa Cháy Theo Tiêu Chuẩn Việt Nam
Dấu hiệu nhận biết nguy cơ chập điện sắp xảy ra
Phát hiện sớm các dấu hiệu chập điện là bước quan trọng giúp phòng tránh hỏa hoạn hiệu quả. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến cảnh báo nguy cơ chập điện sắp xảy ra mà bạn không nên bỏ qua:
- Ổ điện, dây điện có mùi khét: Mùi nhựa cháy hoặc khét lẹt từ ổ cắm, dây dẫn thường là dấu hiệu cho thấy dây điện đang quá tải hoặc lớp cách điện bị hỏng. Đây là dấu hiệu chập điện sớm và cực kỳ nguy hiểm.
- Ổ cắm bị nóng bất thường: Nếu ổ điện, phích cắm hoặc các thiết bị điện tỏa nhiệt bất thường khi sử dụng – ngay cả khi không chạy công suất cao – thì có thể hệ thống đang bị rò điện hoặc quá tải.
- Thiết bị điện hoạt động chập chờn: Đèn nhấp nháy, quạt quay yếu hoặc thiết bị hoạt động không ổn định thường là biểu hiện của đường dây điện không ổn định, có thể do mối nối lỏng, chạm chập hoặc dây cũ nát.
- Cầu dao hay nhảy (CB tự động ngắt điện liên tục): Cầu dao tự động nhảy nhiều lần không lý do rõ ràng là dấu hiệu cho thấy hệ thống điện đang gặp sự cố – có thể do quá tải, rò rỉ dòng hoặc chập điện.
- Có tiếng lách tách trong ổ cắm hoặc công tắc: Âm thanh lạ phát ra từ ổ cắm hoặc công tắc điện là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ phát sinh tia lửa điện – nguyên nhân trực tiếp dẫn đến chập và cháy.
Những việc cần làm ngay khi phát hiện chập điện gây cháy
Khi xảy ra chập điện gây cháy, việc xử lý kịp thời và đúng cách là yếu tố sống còn giúp hạn chế thiệt hại về người và tài sản. Dưới đây là các bước quan trọng mà bạn cần thực hiện ngay khi gặp trường hợp khẩn cấp:
Nếu có thể tiếp cận an toàn, hãy nhanh chóng ngắt cầu dao tổng (CB) để dừng cấp điện. Không được chạm tay trực tiếp vào ổ cắm hay dây điện khi chưa cắt điện – tránh nguy cơ bị điện giật. Trong mọi trường hợp cháy, hãy gọi 114 càng sớm càng tốt để được hỗ trợ chuyên nghiệp. Cung cấp địa chỉ rõ ràng, tình trạng đám cháy và yếu tố liên quan đến điện.
Chỉ sử dụng bình chữa cháy CO₂ hoặc bình bột khô để dập cháy do điện. Tuyệt đối không dùng nước vì có thể dẫn điện, gây nguy hiểm đến tính mạng. Đảm bảo an toàn cho mọi người bằng cách sơ tán ra khu vực thoáng khí, tránh hít phải khói độc và không để ai đến gần nơi có nguồn điện hở. Hoảng loạn chỉ khiến tình huống tồi tệ hơn. Hãy hành động theo trình tự, phối hợp với người xung quanh và xử lý theo đúng hướng dẫn an toàn điện.
Xem thêm: Nút Nhấn Báo Cháy Là Gì? Đặc Điểm Và Nguyên Lý Hoạt Động
5 cách chữa cháy khi chập điện hiệu quả và an toàn
Chập điện là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra cháy nổ tại gia đình, nhà xưởng và công trình dân dụng. Việc xử lý không đúng cách có thể khiến tình hình nghiêm trọng hơn, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Dưới đây là 5 cách chữa cháy khi chập điện hiệu quả và an toàn mà ai cũng nên biết để ứng phó kịp thời trong các tình huống khẩn cấp.
Lập tức ngắt nguồn điện nếu có thể
Trong mọi tình huống cháy do điện, việc ngắt nguồn điện là bước ưu tiên hàng đầu. Hãy nhanh chóng tắt cầu dao tổng (CB), aptomat hoặc rút phích cắm điện của thiết bị đang cháy nếu có thể tiếp cận an toàn. Việc cắt điện không chỉ giúp ngăn lửa lan rộng mà còn bảo vệ người chữa cháy khỏi nguy cơ bị điện giật.
Tuyệt đối không chạm tay trần vào thiết bị điện đang cháy hoặc dây điện có thể hở. Nếu không chắc chắn về độ an toàn, hãy giữ khoảng cách và chuyển sang phương án hỗ trợ khác.
Dùng bình chữa cháy phù hợp: CO₂ hoặc bột khô
Hai loại bình chữa cháy an toàn cho cháy điện là:
- Bình CO₂ (carbon dioxide): Phun khí CO₂ làm giảm lượng oxy xung quanh đám cháy, giúp dập lửa nhanh mà không gây hư hỏng thiết bị điện.
- Bình bột khô (ABC): Phun ra chất bột khô tạo lớp phủ, cách ly oxy với đám cháy. Phù hợp để chữa cháy ở bảng điện, ổ cắm, thiết bị gia dụng.
Tuyệt đối không dùng nước hoặc bình chữa cháy dạng nước để dập cháy do điện vì nước dẫn điện, có thể gây giật điện và lan cháy.
Che phủ đám cháy nhỏ bằng vải dày hoặc chăn chữa cháy
Nếu đám cháy điện xuất phát từ ổ cắm, dây điện, thiết bị nhỏ và đã cắt điện hoàn toàn, bạn có thể dùng một tấm vải dày, khăn cotton, hoặc chăn chữa cháy chuyên dụng để phủ lên đám cháy. Mục đích là ngăn oxy tiếp tục tiếp xúc với ngọn lửa, từ đó giúp dập cháy. Cẩn trọng kiểm tra kỹ nguồn điện trước khi tiếp cận gần đám cháy, tránh nguy cơ bị điện giật.
Xem thêm: Cháy Là Gì? Nguyên Nhân, Đặc Điểm Và Cách Phòng Chống
Sử dụng cát khô hoặc đất khô để dập lửa
Trong trường hợp khẩn cấp không có bình chữa cháy, cát khô hoặc đất khô có thể là giải pháp tạm thời để xử lý đám cháy điện nhỏ. Cát có khả năng cách điện và ngăn lửa lan rộng bằng cách làm ngạt oxy.
Cách thực hiện:
- Dùng xẻng hoặc tay (nếu có găng tay bảo hộ) đổ nhanh cát lên vị trí cháy.
- Không nên dùng cát ướt hoặc đất ẩm vì có thể dẫn điện.
Gọi ngay lực lượng cứu hỏa 114
Dù đã áp dụng các biện pháp dập cháy ban đầu, nếu ngọn lửa có xu hướng lan rộng hoặc không thể kiểm soát, hãy lập tức gọi số 114 để thông báo cho lực lượng PCCC chuyên nghiệp. Khi gọi cần:
- Nêu rõ địa chỉ xảy ra cháy.
- Mô tả nguyên nhân và mức độ cháy.
- Cung cấp số người có mặt để hỗ trợ sơ tán kịp thời.
Việc gọi sớm giúp lực lượng chức năng can thiệp nhanh, hạn chế hậu quả nghiêm trọng.
Những điều tuyệt đối không nên làm khi có cháy do chập điện
Khi xảy ra cháy do chập điện, xử lý sai cách có thể khiến tình hình tồi tệ hơn. Dưới đây là những việc tuyệt đối không nên làm khi xảy ra các tình huống chập điện:
- Không dùng nước dập lửa khi chưa ngắt điện, vì nước dẫn điện có thể gây giật điện nguy hiểm.
- Không dùng sai loại bình chữa cháy: chỉ sử dụng bình CO₂ hoặc bột khô, tránh dùng bình nước hoặc foam.
- Không cố cứu thiết bị điện trong đám cháy, ưu tiên thoát hiểm và đảm bảo an toàn.
- Không mở cửa sổ hoặc quạt gió, vì sẽ cung cấp thêm oxy làm lửa lan nhanh hơn.
- Không quay lại khu vực cháy khi chưa được kiểm soát hoàn toàn.
- Không hoảng loạn, hãy giữ bình tĩnh, báo cháy 114 và hỗ trợ sơ tán an toàn.
Xem thêm: Thi Công PCCC Là Gì? Quy Trình, Tiêu Chuẩn Và Lưu Ý
Cách phòng ngừa và hạn chế chập điện trong nhà
Để phòng ngừa và hạn chế chập điện trong nhà, bạn cần kiểm tra hệ thống điện định kỳ từ 6 đến 12 tháng, nhờ thợ điện chuyên nghiệp kiểm tra dây dẫn, ổ cắm và cầu dao, đồng thời thay thế các thiết bị hư hỏng hoặc có dấu hiệu rò rỉ. Nên sử dụng thiết bị điện chất lượng, có nhãn hiệu rõ ràng và tránh dùng dây điện kém chất lượng không chịu được công suất lớn.
Tránh cắm quá nhiều thiết bị vào một ổ điện để không gây quá tải, đồng thời bố trí thiết bị điện đúng kỹ thuật, giữ chúng cách xa nguồn nước và nơi ẩm ướt, không đặt dây điện dưới thảm hoặc nơi dễ bị hư hại mà không phát hiện kịp. Việc lắp đặt aptomat chống giật (ELCB hoặc RCBO) cũng rất cần thiết để tự động ngắt dòng khi phát hiện rò rỉ, giảm nguy cơ giật và cháy.
Ngoài ra, tắt thiết bị điện khi không sử dụng như bàn ủi, bếp điện, nồi cơm cũng giúp an toàn hơn. Cuối cùng, chủ động lấp đặt các thiết bị pccc trong gia đình như đầu báo khói, cầu thang thoát hiểm, hệ thống pccc, đặc biệt là kiến thức cơ bản về an toàn điện cho tất cả thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ, là điều quan trọng để phòng tránh các tai nạn chập điện gây cháy nổ.
Trên đây là những cách chữa cháy khi chập điện hiệu quả và an toàn mà bạn nên biết để bảo vệ bản thân và gia đình trong các tình huống khẩn cấp. Việc trang bị kiến thức xử lý sự cố điện không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại mà còn góp phần nâng cao ý thức phòng cháy chữa cháy tại nhà và nơi làm việc. Đừng quên kiểm tra định kỳ hệ thống điện và chuẩn bị sẵn các thiết bị chữa cháy cần thiết để chủ động phòng ngừa rủi ro.
