Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) đóng vai trò cực kỳ quan trọng giúp đảm bảo an toàn cho người và tài sản tại các công trình dân dụng, công nghiệp. Tuy nhiên, quá trình thi công PCCC đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định pháp luật và phải được thực hiện bởi đơn vị uy tín. Trong bài viết này, hãy cùng trang blog PCCC Toàn Diện tìm hiểu chi tiết về thi công hệ thống PCCC, các hạng mục cần triển khai, và lưu ý quan trọng để đảm bảo công trình vận hành hiệu quả, an toàn và đúng quy chuẩn.
Thi công PCCC là gì?
Thi công PCCC là quá trình lắp đặt toàn bộ hệ thống phòng cháy chữa cháy theo đúng thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định của pháp luật hiện hành. Đây là một khâu cực kỳ quan trọng trong quá trình xây dựng, nhằm đảm bảo an toàn cho người và tài sản trước nguy cơ cháy nổ.
- Hệ thống PCCC không chỉ đơn thuần là một vài thiết bị cảnh báo hay chữa cháy, mà là một tổng thể đồng bộ bao gồm nhiều hạng mục như:
- Hệ thống báo cháy tự động: đầu báo khói, đầu báo nhiệt, chuông, còi báo cháy, tủ trung tâm điều khiển…
- Hệ thống chữa cháy: bao gồm chữa cháy vách tường, chữa cháy sprinkler tự động, chữa cháy khí, chữa cháy bọt…
- Hệ thống hút khói, tăng áp cầu thang: giúp dẫn khói ra ngoài và hỗ trợ thoát nạn an toàn trong tình huống khẩn cấp.
- Hệ thống đèn sự cố, đèn thoát hiểm: chiếu sáng lối thoát khi mất điện hoặc xảy ra sự cố.
Quá trình thi công PCCC phải đảm bảo đúng bản vẽ thiết kế đã được cơ quan PCCC thẩm duyệt, đồng thời tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn Việt Nam như TCVN 3890, TCVN 5738, TCVN 7336,…
Hiện nay, thi công hệ thống PCCC là yêu cầu bắt buộc đối với hầu hết công trình xây dựng như:
- Nhà máy, các xưởng sản xuất, kho chứa hàng
- Chung cư, tòa nhà cao tầng, các văn phòng công ty
- Trường học, bệnh viện, cơ sở kinh doanh, khách sạn
- Trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, nhà hàng
- Công trình công cộng và các khu đông dân cư
Một hệ thống PCCC được thi công đúng chuẩn không chỉ giúp kịp thời phát hiện và xử lý đám cháy, mà còn hỗ trợ sơ tán người an toàn và giảm thiểu thiệt hại đến mức thấp nhất.
Tại sao cần thi công hệ thống PCCC đúng chuẩn?
Thi công hệ thống PCCC không đơn giản là lắp đặt một vài thiết bị báo cháy, mà còn là giải pháp tổng thể bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản và pháp lý cho các công trình. Việc thi công đúng tiêu chuẩn mang lại nhiều lợi ích thiết thực và đóng vai trò quan trọng trong quản lý rủi ro cháy nổ.
- Bảo vệ tính mạng và tài sản
- Đáp ứng quy định pháp luật, đủ điều kiện nghiệm thu công trình
- Tăng tính chuyên nghiệp và uy tín cho công trình
- Giảm rủi ro gián đoạn và gây thiệt hại nghiêm trọng trong hoạt động kinh doanh
Các hạng mục chính trong thi công PCCC
Thi công hệ thống PCCC bao gồm nhiều hạng mục khác nhau, tùy thuộc vào đặc điểm công trình và yêu cầu bảo vệ an toàn cháy nổ. Dưới đây là những hạng mục quan trọng thường được triển khai:
Thi công hệ thống báo cháy
Hệ thống báo cháy là một trong những hạng mục cơ bản và bắt buộc trong hầu hết các công trình dân dụng, thương mại và công nghiệp. Mục tiêu chính là phát hiện sớm sự cố cháy nổ và đưa ra cảnh báo kịp thời để đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản.
Thành phần chính:
- Đầu báo khói, báo nhiệt
- Trung tâm báo cháy
- Chuông, còi, đèn báo cháy
- Nút nhấn khẩn cấp
Chức năng:
Phát hiện sớm dấu hiệu cháy (nhiệt độ, khói) và kích hoạt cảnh báo để người trong khu vực có thời gian thoát hiểm hoặc xử lý ban đầu.
Xem thêm: Đầu Báo Khói Là Gì? Nguyên Lý Hoạt Động Của Đầu Báo Khói
Thi công hệ thống chữa cháy
Tùy theo quy mô và loại hình công trình, hệ thống chữa cháy có thể bao gồm:
- Hệ thống chữa cháy vách tường: Hộp chữa cháy cố định kèm vòi rồng.
- Hệ thống chữa cháy sprinkler (tự động): Đầu phun nước tự kích hoạt khi nhiệt độ tăng.
- Hệ thống chữa cháy bằng khí (FM200, CO2): Phù hợp cho phòng server, phòng thiết bị điện.
- Bình chữa cháy xách tay: Được lắp đặt tại nhiều vị trí để xử lý cháy nhỏ.
Thi công hệ thống hút khói và tăng áp
Được triển khai trong các tòa nhà cao tầng, chung cư, trung tâm thương mại.
Chức năng:
- Hút khói ra khỏi hành lang, buồng thang khi có cháy
- Cung cấp không khí sạch để bảo vệ lối thoát hiểm
- Duy trì áp suất dương trong cầu thang bộ để chống khói xâm nhập
Xem thêm: Máy Bơm Chữa Cháy Diesel: Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
Lắp đặt đèn sự cố hay đèn thoát hiểm
Đèn sự cố và đèn thoát hiểm là hạng mục không thể thiếu trong thi công hệ thống PCCC, đặc biệt tại các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại, nhà xưởng và khu dân cư đông người. Việc lắp đặt đúng chuẩn giúp đảm bảo an toàn khi xảy ra sự cố mất điện hoặc cháy nổ.
Bao gồm các loại đèn chính:
- Đèn Exit (đèn chỉ dẫn thoát hiểm): Có mũi tên chỉ hướng thoát, thường được lắp đặt tại hành lang, cầu thang, cửa thoát hiểm.
- Đèn chiếu sáng sự cố: Tự động bật sáng khi mất điện, giúp duy trì tầm nhìn tối thiểu để di chuyển an toàn trong khu vực.
Tác dụng:
- Hướng dẫn lối thoát an toàn: Giúp người trong công trình nhanh chóng xác định hướng di chuyển ra ngoài trong điều kiện cháy nổ, khói dày đặc hoặc mất điện.
- Hạn chế hoảng loạn: Tăng khả năng thoát nạn an toàn, giảm nguy cơ chấn thương và thương vong trong tình huống khẩn cấp.
Tủ điện điều khiển PCCC và trung tâm điều phối
Trong hệ thống PCCC hiện đại, tủ điện điều khiển và trung tâm điều phối đóng vai trò then chốt, được ví như bộ não điều hành toàn bộ hoạt động phòng cháy chữa cháy trong công trình. Thiết bị này đảm bảo các hệ thống con hoạt động đồng bộ và chính xác khi xảy ra sự cố.
Chức năng chính:
- Nhận tín hiệu từ các đầu báo: Khi các đầu báo khói, báo nhiệt phát hiện dấu hiệu cháy, tín hiệu sẽ được truyền về tủ điện để xử lý.
- Kích hoạt thiết bị chữa cháy và hút khói: Tủ điều khiển tự động kích hoạt hệ thống phun nước, bình chữa cháy khí hoặc hệ thống quạt hút khói tùy theo thiết kế.
- Điều khiển hệ thống thông báo khẩn cấp: Phát âm thanh và ánh sáng cảnh báo, kích hoạt đèn sự cố, còi hú, thông báo hướng dẫn thoát hiểm để hỗ trợ người trong khu vực thoát nạn kịp thời.
Tác dụng:
- Giám sát và điều phối toàn diện: Đảm bảo mọi thiết bị PCCC hoạt động đúng quy trình, phản ứng nhanh chóng khi có sự cố.
- Tăng tính tự động hóa và hiệu quả: Giảm thiểu thời gian phản ứng của con người, tăng cơ hội kiểm soát đám cháy ngay từ ban đầu.
Xem thêm: Tem Kiểm Định PCCC Là Gì? Quy Định Và Thời Gian HIệu Lực
Hệ thống cấp nước chữa cháy
Bao gồm:
- Trạm bơm chữa cháy
- Hệ thống đường ống cấp nước chính và nhánh
- Van, đồng hồ đo áp, máy bơm diesel/dự phòng
Hệ thống này đóng vai trò quyết định trong hiệu quả chữa cháy tại chỗ, đặc biệt với công trình lớn.
Quy trình thi công hệ thống PCCC chuẩn nhất
Việc thi công hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật và các tiêu chuẩn hiện hành. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình thi công PCCC chuyên nghiệp:
Khảo sát hiện trạng công trình
Trước khi triển khai thi công, đội ngũ kỹ thuật sẽ tiến hành khảo sát thực tế tại công trình nhằm:
- Đánh giá cấu trúc và quy mô
- Xác định các khu vực có khả năng cũng như nguy cơ cháy nổ cao
- Ghi nhận các yếu tố ảnh hưởng như luồng gió, lối thoát hiểm, điều kiện lắp đặt
- Việc khảo sát kỹ giúp đảm bảo thiết kế PCCC phù hợp, hiệu quả và tiết kiệm chi phí.
Lập hồ sơ thiết kế hệ thống phòng cháy chữa cháy
Dựa trên kết quả khảo sát, đơn vị thi công sẽ lên bản vẽ thiết kế chi tiết hệ thống PCCC, bao gồm:
- Hệ thống báo cháy tự động
- Hệ thống chữa cháy ( như vách tường, sprinkler, khí…)
- Sơ đồ đi dây, đường ống, vị trí thiết bị
- Hệ thống hút khói, đèn thoát hiểm
Bản vẽ này cần được thẩm định bởi đơn vị có đủ điều kiện và được cơ quan chức năng phê duyệt.
Chuẩn bị vật tư, thiết bị và nhân lực chuyên nghiệp
Sau khi bản vẽ được duyệt, bước tiếp theo là chuẩn bị:
- Thiết bị PCCC (đầu báo, trung tâm, đầu phun, tủ điện…)
- Vật tư phụ trợ (ống dẫn, dây điện, giá đỡ…)
- Máy móc, dụng cụ lắp đặt
- Đội thi công được đào tạo, có chứng chỉ PCCC theo quy định
Thi công lắp đặt hệ thống
Tiến hành lắp đặt theo đúng bản vẽ kỹ thuật, bao gồm:
- Gắn thiết bị đúng vị trí, độ cao và hướng theo tiêu chuẩn
- Lắp đặt đường ống, dây điện, giá đỡ chắc chắn
- Đảm bảo thẩm mỹ và an toàn trong quá trình thi công hệ thống pccc
- Ghi chú đánh dấu rõ ràng các tuyến ống, dây
Kiểm tra, chạy thử và hiệu chỉnh nếu có
Sau khi thi công hoàn tất:
- Kiểm tra độ kín khít của đường ống, tín hiệu của đầu báo, trung tâm
- Chạy thử hệ thống trong điều kiện giả lập cháy
- Hiệu chỉnh lại các thông số, thiết bị nếu cần
- Ghi nhận toàn bộ kết quả kiểm tra, chạy thử
Nghiệm thu và bàn giao
Hệ thống pccc chỉ được đưa vào sử dụng khi:
- Được nghiệm thu kỹ thuật bởi chủ đầu tư và đơn vị có thẩm quyền
- Có đầy đủ hồ sơ hoàn công, bản vẽ hoàn chỉnh, hướng dẫn vận hành
- Cung cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn PCCC nếu yêu cầu
Xem thêm: Cầu Thang Thoát Hiểm Là Gì? Quy Định, Tiểu Chuẩn Thiết Kế
Những tiêu chuẩn kỹ thuật trong thi công PCCC
Khi thi công hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC), việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật là yếu tố bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả và đúng pháp luật. Dưới đây là các nhóm tiêu chuẩn kỹ thuật quan trọng trong thi công PCCC tại Việt Nam hiện nay:
Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về phòng cháy chữa cháy
Việt Nam đã ban hành nhiều bộ TCVN (Tiêu chuẩn Việt Nam) liên quan đến thiết kế, lắp đặt và kiểm tra hệ thống PCCC. Một số tiêu chuẩn nổi bật gồm:
- TCVN 3890:2009 – Trang bị phương tiện PCCC cho nhà ở và công trình.
- TCVN 5738:2021 – Hệ thống báo cháy tự động – yêu cầu phần kỹ thuật.
- TCVN 2622:1995 – Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình – yêu cầu phần thiết kế.
- TCVN 7336:2003 – Hệ thống sprinkler phòng cháy tự động – thiết kế và lắp đặt.
- TCVN 5760:1993 – Hệ thống chữa cháy – yêu cầu chung về thiết kế, lắp đặt và vận hành ổn định.
Những tiêu chuẩn này quy định rõ vị trí lắp đặt, cỡ ống, áp suất vận hành, chất lượng thiết bị, khả năng chịu nhiệt, khoảng cách đầu báo, đầu phun…
Tiêu chuẩn thiết kế hệ thống báo cháy hiện nay
Việc bố trí đầu báo cháy nhiệt và khói cần được thực hiện phù hợp với chiều cao trần và diện tích của từng phòng, đảm bảo hiệu quả phát hiện cháy sớm. Khoảng cách giữa các đầu báo phải tuân thủ đúng quy định kỹ thuật hiện hành. Trung tâm báo cháy nên được lắp đặt tại vị trí dễ tiếp cận, thuận tiện quan sát và thao tác khi có sự cố.
Tiêu chuẩn kỹ thuật lấp đặt hệ thống chữa cháy
Thiết kế hệ thống báo cháy cần tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo khả năng phát hiện cháy sớm và cảnh báo kịp thời. Đầu báo cháy nhiệt và khói phải được bố trí hợp lý theo chiều cao trần và diện tích phòng, tránh để sót điểm giám sát. Khoảng cách giữa các đầu báo cũng cần tuân theo quy định cụ thể trong các tiêu chuẩn như TCVN 5738:2021 để đảm bảo hiệu quả hoạt động. Trung tâm báo cháy nên đặt tại vị trí dễ tiếp cận, dễ quan sát và thuận tiện cho việc vận hành, thường là phòng bảo vệ hoặc nơi có người trực 24/24 để kịp thời xử lý khi có sự cố xảy ra.
Yêu cầu kỹ thuật hệ thống điện và dây dẫn
Hệ thống điện và dây dẫn trong thi công PCCC cần đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt để duy trì hoạt động ổn định trong điều kiện khẩn cấp. Dây dẫn tín hiệu báo cháy phải được đi riêng biệt với hệ thống điện lực, luồn qua ống chống cháy để ngăn chặn nguy cơ chập điện và cháy lan. Các dây điện cấp nguồn cho thiết bị PCCC phải có tiết diện phù hợp với tải sử dụng, sử dụng loại dây chống cháy và có màu sắc nhận diện rõ ràng theo quy chuẩn. Ngoài ra, hệ thống điện PCCC cần được trang bị nguồn điện dự phòng như ắc quy hoặc máy phát điện để đảm bảo thiết bị vẫn hoạt động trong trường hợp mất điện lưới.
Tuân thủ quy định của Cục Cảnh sát PCCC
Mọi hệ thống thi công PCCC bắt buộc phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ. Việc thiết kế và lắp đặt hệ thống phải do đơn vị có đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ PCCC thực hiện theo đúng pháp luật hiện hành. Trong quá trình triển khai, cần thực hiện đầy đủ các thủ tục kiểm định, nghiệm thu bởi cơ quan Cảnh sát PCCC tại địa phương. Đồng thời, hồ sơ kỹ thuật, nhật ký thi công, bản vẽ hoàn công và tài liệu hướng dẫn vận hành phải được lập đầy đủ, đúng chuẩn, để đảm bảo hệ thống được chấp thuận và hoạt động hiệu quả, an toàn lâu dài.
Những lưu ý quan trọng khi thi công PCCC
Thi công PCCC không chỉ đòi hỏi kiến thức kỹ thuật chuyên sâu mà còn yêu cầu tính chính xác và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật. Dưới đây là những lưu ý quan trọng cần ghi nhớ trong quá trình triển khai hệ thống PCCC:
- Lựa chọn đơn vị thi công uy tín: Chọn nhà thầu đủ năng lực và cấp phép thi công PCCC đảm bảo thiết kế chuẩn, thiết bị chính hãng, tiến độ đúng hạn và hỗ trợ kiểm định, nghiệm thu thuận lợi.
- Khảo sát kỹ trước khi thi công: Trước khi lắp đặt, khảo sát công trình giúp xác định khu vực nguy cơ cháy cao, lên phương án bố trí thiết bị hợp lý và tránh xung đột với hệ thống điện, nước, HVAC.
- Sử dụng thiết bị đạt chuẩn: Tất cả thiết bị PCCC phải có nguồn gốc rõ ràng, CO/CQ đầy đủ, đáp ứng tiêu chuẩn TCVN hoặc quốc tế (NFPA, UL, FM) và hoạt động bền bỉ trong môi trường khắc nghiệt.
- Đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống: Một hệ thống PCCC hiệu quả cần đồng bộ giữa báo cháy, chữa cháy, quạt hút khói và thang thoát hiểm, đảm bảo tín hiệu truyền đúng tới trung tâm điều khiển và thiết bị ngoại vi, cùng nguồn điện dự phòng ổn định.
- Kiểm tra, chạy thử và bảo trì định kỳ: Sau thi công, cần kiểm tra kỹ các hạng mục như đường ống, thiết bị, áp lực nước, độ nhạy đầu báo và trung tâm báo cháy. Tiến hành chạy thử toàn hệ thống để đảm bảo ổn định và phản ứng đúng trong tình huống giả lập. Đồng thời, lập kế hoạch bảo trì định kỳ bao gồm vệ sinh đầu báo khói, kiểm tra pin, áp lực nước và vệ sinh ống dẫn.
Thi công PCCC không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật mà còn là yếu tố then chốt đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản cho công trình. Một hệ thống PCCC hiệu quả đòi hỏi thiết kế đúng chuẩn, lắp đặt chuyên nghiệp và vận hành đồng bộ. Do đó, việc lựa chọn đơn vị thi công uy tín, có đầy đủ năng lực và kinh nghiệm là điều cực kỳ quan trọng. Hãy đầu tư đúng ngay từ đầu để giảm thiểu rủi ro, bảo vệ công trình một cách tối ưu và an tâm khi đưa vào sử dụng.
