Trong bối cảnh đô thị hóa và công nghiệp hóa ngày càng phát triển, vấn đề phòng cháy chữa cháy (PCCC) trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Để đảm bảo an toàn cho người và tài sản, công tác thiết kế PCCC cần được thực hiện ngay từ giai đoạn đầu của quá trình xây dựng. Vậy thiết kế PCCC là gì? Gồm những hạng mục nào? Vì sao cần thuê đơn vị chuyên nghiệp để thực hiện? Cùng Blog PCCC Toàn Diện tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Thiết kế PCCC là gì và vì sao quan trọng?
Thiết kế PCCC (thiết kế phòng cháy chữa cháy) là quá trình lập kế hoạch và triển khai hệ thống báo cháy, chữa cháy, thoát hiểm nhằm đảm bảo an toàn cháy nổ cho công trình. Bản thiết kế này cần tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia, được cơ quan chức năng thẩm duyệt trước khi thi công.
Lý do thiết kế PCCC là điều bắt buộc:
- Đảm bảo an toàn cho con người và tài sản
- Là yêu cầu pháp lý trong quá trình cấp phép xây dựng và vận hành
- Tránh các rủi ro, thiệt hại do cháy nổ gây ra
- Tạo niềm tin cho khách hàng, đối tác và người sử dụng công trình
Thiết kế PCCC gồm những hạng mục gì?
Một bản thiết kế PCCC (Phòng cháy chữa cháy) chuyên nghiệp cần đảm bảo đầy đủ các hệ thống hỗ trợ phòng ngừa và xử lý sự cố cháy nổ nhanh chóng, hiệu quả. Cụ thể, các hạng mục chính trong thiết kế PCCC bao gồm:
Hệ thống báo cháy tự động
Hệ thống này đóng vai trò phát hiện sự cố cháy trong thời gian sớm nhất, giúp cảnh báo kịp thời để người trong công trình có biện pháp ứng phó:
- Cảm biến nhiệt, cảm biến khói: Phát hiện dấu hiệu cháy dựa trên nhiệt độ hoặc nồng độ khói trong không khí.
- Trung tâm báo cháy: Là “bộ não” điều khiển toàn hệ thống, tiếp nhận tín hiệu từ cảm biến và phát lệnh cảnh báo.
- Thiết bị cảnh báo: Bao gồm còi hú, đèn chớp và các bảng hiển thị để báo động cho người trong khu vực biết tình trạng cháy.
Hệ thống chữa cháy
Tùy theo tính chất của từng công trình mà lựa chọn loại hệ thống chữa cháy phù hợp nhằm xử lý đám cháy hiệu quả:
- Hệ thống chữa cháy bằng nước: Bao gồm sprinkler tự động, họng nước chữa cháy vách tường, trụ chữa cháy ngoài nhà…
- Hệ thống chữa cháy bằng khí: Dùng các loại khí không dẫn điện như FM200, CO2… phù hợp với khu vực chứa thiết bị điện, phòng server.
- Hệ thống chữa cháy bằng bọt hoặc hóa chất: Thường dùng trong kho chứa nhiên liệu, xưởng sản xuất có nguy cơ cháy cao.
Thiết kế thoát nạn
Một trong những yếu tố không thể thiếu trong thiết kế PCCC chính là phương án thoát hiểm an toàn trong trường hợp xảy ra sự cố cháy:
- Cửa thoát hiểm, hành lang thoát hiểm: Bố trí tại các vị trí hợp lý, dễ tiếp cận và mở được trong điều kiện khẩn cấp.
- Đèn chỉ dẫn thoát nạn, đèn chiếu sáng sự cố: Hướng dẫn đường đi an toàn trong điều kiện thiếu ánh sáng, mất điện.
- Thang bộ an toàn, hệ thống hút khói cầu thang: Hỗ trợ người dân thoát nạn an toàn, tránh ngạt khói trong quá trình di chuyển.
Hệ thống điều khiển khẩn cấp
Đây là nhóm hạng mục hỗ trợ tự động ngăn chặn các nguy cơ lan rộng khi xảy ra hỏa hoạn:
- Tự động ngắt điện, đóng van gas khi có cháy: Hạn chế khả năng phát nổ, chập cháy lan truyền.
- Hệ thống cấp nước dự phòng cho chữa cháy: Đảm bảo nguồn nước đủ áp lực và lưu lượng khi cần sử dụng khẩn cấp.
Xem thêm: Cách Lập Hồ Sơ Đi Dây Hệ Thống Báo Cháy Chuẩn Kỹ Thuật
Quy trình thiết kế PCCC chuyên nghiệp
Để đảm bảo an toàn cháy nổ và tuân thủ đúng các quy định pháp luật, một dự án thiết kế PCCC chuyên nghiệp cần được triển khai theo quy trình rõ ràng và bài bản. Cụ thể, các bước thực hiện chuẩn bao gồm:
Khảo sát và phân tích nguy cơ cháy nổ
Giai đoạn đầu tiên trong quy trình là đánh giá thực trạng và xác định các rủi ro cháy nổ có thể xảy ra tại công trình. Các yếu tố cần phân tích khi chuẩn lắp đặt hệ thống bao gồm:
- Quy mô, kết cấu và chức năng công trình
- Chất liệu xây dựng, vật tư nội thất
- Hoạt động sản xuất, vận hành hoặc sinh hoạt bên trong
- Mức độ tập trung người và thiết bị có nguy cơ cháy cao
- Mục tiêu của bước này là xây dựng cơ sở dữ liệu để lựa chọn giải pháp PCCC phù hợp và tối ưu.
Lên phương án thiết kế PCCC
Dựa trên kết quả khảo sát, kỹ sư sẽ tiến hành đề xuất phương án thiết kế hệ thống PCCC. Các giải pháp cần đảm bảo:
- Phù hợp với đặc thù hoạt động của công trình
- Tuân thủ đầy đủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn PCCC hiện hành (TCVN, QCVN…)
- Tối ưu chi phí đầu tư và vận hành hệ thống trong tương lai
Xem thêm: Thi Công PCCC Là Gì? Quy Trình, Tiêu Chuẩn Và Lưu Ý
Lập bản vẽ và thuyết minh kỹ thuật
Trong bước này, đơn vị thiết kế sẽ triển khai bản vẽ chi tiết và thuyết minh cụ thể cho toàn bộ hệ thống PCCC, bao gồm:
- Mặt bằng bố trí thiết bị báo cháy, chữa cháy
- Sơ đồ hệ thống đường ống, dây tín hiệu
- Tài liệu thuyết minh giải pháp kỹ thuật, chủng loại thiết bị
- Các phương án thoát nạn và hướng dẫn vận hành
Thẩm duyệt hồ sơ thiết kế PCCC
Sau khi hoàn thiện, hồ sơ thiết kế PCCC sẽ được gửi đến cơ quan Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy để thẩm duyệt và cấp phép. Việc phê duyệt này là bắt buộc đối với hầu hết các công trình dân dụng, thương mại, công nghiệp… nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Thi công và giám sát quá trình triển khai
Khi hồ sơ đã được phê duyệt, đơn vị thi công sẽ triển khai lắp đặt hệ thống PCCC theo đúng bản vẽ thiết kế. Đồng thời, kỹ sư giám sát cần đảm bảo:
- Tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng trong quá trình thi công
- Kiểm tra thiết bị, đường ống, hệ thống điện đúng kỹ thuật
- Nghiệm thu toàn bộ hệ thống trước khi đưa vào sử dụng chính thức
Xem thêm: Đầu Báo Khói Là Gì? Nguyên Lý Hoạt Động Của Đầu Báo Khói
Tiêu chuẩn thiết kế PCCC hiện hành tại Việt Nam
Khi thiết kế PCCC, đơn vị tư vấn cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật như:
QCVN 06:2022/BXD: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình
TCVN 3890:2023: Trang bị, bố trí, kiểm tra và bảo dưỡng phương tiện PCCC
TCVN 2622:1995: Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình – yêu cầu thiết kế
TCVN 7336:2003: Hệ thống báo cháy tự động
Việc áp dụng đúng tiêu chuẩn không chỉ giúp công trình được phê duyệt nhanh chóng mà còn đảm bảo khả năng vận hành ổn định, hiệu quả khi có sự cố.
Thiết kế PCCC theo từng loại công trình
Tùy theo đặc thù từng loại công trình, phương án thiết kế PCCC cũng cần được điều chỉnh cho phù hợp:
Chung cư, nhà cao tầng
Đối với các công trình chung cư hoặc nhà cao tầng, hệ thống chữa cháy tự động như sprinkler là yêu cầu bắt buộc. Ngoài ra, cần trang bị hệ thống hút khói và tạo áp cho cầu thang thoát hiểm nhằm hỗ trợ sơ tán trong tình huống khẩn cấp. Hệ thống đèn chỉ dẫn thoát nạn và chiếu sáng sự cố cũng cần được bố trí hợp lý để đảm bảo người dân có thể dễ dàng xác định lối thoát an toàn.
Nhà xưởng, kho bãi
Với các nhà xưởng và kho chứa hàng – nơi thường xuyên đối mặt với nguy cơ cháy nổ do nguyên vật liệu dễ bén lửa – phương án thiết kế PCCC cần ưu tiên các hệ thống chữa cháy bằng bọt hoặc khí như CO₂, FM-200. Đồng thời, cần phân chia khu vực rõ ràng để tách biệt khu dễ cháy với khu vận hành, giảm thiểu thiệt hại khi có sự cố xảy ra.
Trung tâm thương mại, siêu thị, văn phòng
Ở các trung tâm thương mại và tòa nhà văn phòng, thiết kế PCCC phải bảo đảm lối thoát hiểm nhanh chóng, dễ nhận biết. Hệ thống báo cháy phải có độ nhạy cao để kịp thời cảnh báo khi phát sinh sự cố. Bên cạnh đó, các khu vực chức năng nên được bố trí hệ thống chữa cháy độc lập để dễ dàng cô lập đám cháy. Ngoài ra, hệ thống điều khiển khẩn cấp như ngắt điện tự động hoặc đóng van gas cũng cần được tích hợp đầy đủ.
Trường học, bệnh viện
Đối với công trình công cộng có nhiều người già, trẻ nhỏ như trường học hoặc bệnh viện, thiết kế PCCC cần đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu. Hệ thống cảnh báo cháy phải nhanh, rõ ràng, dễ tiếp cận. Lối thoát hiểm cần được thiết kế phù hợp với khả năng di chuyển hạn chế của học sinh hoặc bệnh nhân, đồng thời bố trí đầy đủ đèn chỉ dẫn và chiếu sáng khẩn cấp. Việc đào tạo kỹ năng PCCC cơ bản cho nhân viên, giáo viên, y bác sĩ cũng rất quan trọng để đảm bảo ứng phó hiệu quả trong mọi tình huống.
Những lỗi thường gặp khi thiết kế PCCC và hậu quả
Nếu không được thực hiện bởi đơn vị có chuyên môn, bản thiết kế PCCC có thể mắc những sai lầm nghiêm trọng như:
- Thiếu lối thoát nạn hoặc lối bị che chắn
- Lắp đặt cảm biến sai vị trí, giảm hiệu quả phát hiện cháy
- Thiết bị PCCC không đạt chuẩn hoặc không được bảo trì đúng cách
- Vi phạm tiêu chuẩn khiến hồ sơ không được thẩm duyệt
Hậu quả:
- Bị xử phạt hành chính, đình chỉ mọi hoạt động kinh doanh
- Gây thiệt hại lớn về người và tài sản nếu có sự cố
- Ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và quá trình vận hành
Lý do nên thuê đơn vị thiết kế PCCC chuyên nghiệp
Thay vì tự triển khai, bạn nên lựa chọn một đơn vị thiết kế PCCC có kinh nghiệm và pháp lý đầy đủ để:
- Đảm bảo đúng quy chuẩn, dễ dàng được phê duyệt
- Tối ưu chi phí, không phát sinh trong thi công
- Tư vấn giải pháp phù hợp với công năng công trình
- Hỗ trợ toàn diện từ thiết kế đến xin giấy phép PCCC
- Cập nhật nhanh các tiêu chuẩn pháp lý mới nhất
Việc đầu tư vào thiết kế PCCC ngay từ đầu không chỉ giúp công trình được phê duyệt nhanh chóng mà còn là bước then chốt đảm bảo an toàn lâu dài trong quá trình sử dụng. Dù là chung cư, nhà xưởng hay trung tâm thương mại, bạn đều nên lựa chọn đơn vị thiết kế PCCC uy tín, chuyên nghiệp để tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo vận hành an toàn, hiệu quả.
Xem thêm: Máy Bơm Chữa Cháy Diesel: Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
